Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii wyjaśnia status pracowników młodocianych, którzy na mocy ustawy antykryzysowej zostali zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy.
Do biura Rzecznika MŚP zgłosiła się organizacja przedsiębiorców, wskazując na wątpliwości co do tego, jak należy klasyfikować status pracowników młodocianych odbywających przygotowanie zawodowe, zwolnionych z obowiązku świadczenia pracy na podstawie art. 15f ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii udzieliło odpowiedzi na powyższe wątpliwości, przekazane przez Rzecznika MŚP, wyjaśniając, że młodociani pracownicy w okresie czasowego ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania jednostki systemu oświaty są ustawowo zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Natomiast nieobecność w pracy spowodowana ustawowym zwolnieniem młodocianego pracownika ze świadczenia pracy jest usprawiedliwioną nieobecnością w pracy. Zarazem jednak zaznaczono, że w przypadku, gdy pracodawca wypłaci młodocianemu pracownikowi takie wynagrodzenie, to otrzyma refundację z Funduszu Pracy, jeżeli miał zawartą umowę o refundacji.
Ministerstwo zaznaczyło również, że sytuacja młodocianych pracowników zwolnionych z obowiązku świadczenia pracy jest podobna do instytucji zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy, przewidzianej w obowiązujących przepisach, np. w art. 362 Kodeksu pracy.
Jednocześnie Ministerstwo przypomniało, że od dnia 30 listopada 2020 r. młodociani pracownicy będący uczniami branżowej szkoły I stopnia zostali wyłączeni z czasowego ograniczenia, funkcjonowania jednostki systemu oświaty. Tym samym nie byli już zwolnieni ze świadczenia pracy, z wyjątkiem sytuacji, gdy u pracodawcy wystąpią zdarzenia, które ze względu na aktualną sytuację epidemiologiczną mogłyby zagrozić zdrowiu młodocianego pracownika.
Ponadto zwolnienie ze świadczenia pracy nie obejmowało i nie nadal nie obejmuje młodocianych pracowników, którzy spełniają obowiązek nauki poprzez realizowanie przygotowania zawodowego u pracodawcy w pozaszkolnym systemie kształcenia.
Odnośnie prawa młodocianych pracowników do urlopu, Ministerstwo przypomniało, że co do zasady, młodociany pracownik uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 12 dni roboczych. Natomiast z upływem roku pracy młodociany pracownik uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych.
W związku z rozpoczęciem od dnia 4 stycznia br. zimowych ferii szkolnych młodocianemu pracownikowi uczęszczającemu do szkoły, a więc m.in. uczniowi branżowej szkoły I stopnia należało było udzielić urlopu wypoczynkowego. Jeśli młodociany pracownik nie nabył prawa do urlopu, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych. Ponadto pracodawca jest obowiązany, na wniosek młodocianego, do udzielania urlopu bezpłatnego w okresie ferii szkolnych.
Jeśli jednak młodociani pracownicy nie są uczniami (uczą się zawodu w pozaszkolnym systemie kształcenia), to korzystają z urlopów wypoczynkowych na ogólnych zasadach, tj. zgodnie z planem urlopów albo w terminie uzgodnionym z pracodawcą.
Na koniec swoich wyjaśnień Ministerstwo zachęciło, by w razie wątpliwości co do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników do ZUS, zwracać się z zapytaniami do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, natomiast w zakresie podatków – do Ministerstwa Finansów.
Pełny tekst wyjaśnień Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii
W odpowiedzi na pismo z dnia 31 grudnia 2020 r. (GDA.WPL.2628.2020.AM.JJ), pragnę wyjaśnić, co następuje. Zgodnie z przepisami art. 15f ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – w okresie ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania jednostki systemu oświaty wprowadzonego na podstawie przepisów oświatowych pracodawca zwalnia młodocianego pracownika odbywającego przygotowanie zawodowe z obowiązku świadczenia pracy. Przepisy ww. ustawy nie przewidują dla pracownika młodocianego zachowania prawa do wynagrodzenia za okres zwolnienia ze świadczenia pracy.
Natomiast zgodnie z art. 15f ust. 2 ww. ustawy pracodawca, z którym zawarta została umowa refundację, o której mowa w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w przypadku wypłaty młodocianemu pracownikowi wynagrodzenia za okres zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, w całości lub w części, zachowuje prawo do refundacji.
Zatem młodociani pracownicy w okresie czasowego ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania jednostki systemu oświaty są ustawowo zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Jednakże w przypadku, gdy pracodawca wypłaci młodocianemu pracownikowi takie wynagrodzenie, to otrzyma refundację z Funduszu Pracy, jeżeli miał zawartą umowę o refundacji. Nieobecność w pracy spowodowana ustawowym zwolnieniem młodocianego pracownika ze świadczenia pracy jest usprawiedliwioną nieobecnością w pracy. Należy przy tym zauważyć, że instytucję zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy przewidują już obowiązujące przepisy, np. art. 362 Kodeksu pracy. Do Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii nie docierały dotychczas sygnały o problemach pracodawców z kwalifikowaniem tego rodzaju nieobecności pracowników w pracy. Należy także podkreślić, że zgodnie z art. 15f ust. 1a ww. ustawy zwolnienie ze świadczenia pracy, nie dotyczy młodocianego pracownika, który:
1) jest uczniem branżowej szkoły I stopnia i w okresie ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania jednostki systemu oświaty realizuje zajęcia z zakresu kształcenia ogólnego lub kształcenia zawodowego teoretycznego na terenie szkoły lub innej jednostki systemu oświaty, do których uczęszcza,
2) spełnia obowiązek nauki poprzez realizowanie przygotowania zawodowego u pracodawcy w pozaszkolnym systemie kształcenia – o ile u pracodawcy nie występują zdarzenia, które ze względu na aktualną sytuację epidemiologiczną mogą zagrozić zdrowiu młodocianego pracownika.
Młodocianemu pracownikowi, który świadczy pracę przysługuje wynagrodzenie za pracę (wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną zgodnie z art. 80 zdanie pierwsze Kodeksu pracy). Pragnę wyjaśnić, że zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 – ograniczenie funkcjonowania szkół obowiązywało do dnia 3 stycznia 2021 r.
Jednocześnie zgodnie przepisami tego rozporządzenia – od dnia 30 listopada 2020 r. młodociani pracownicy będący uczniami branżowej szkoły I stopnia zostali wyłączeni z czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostki systemu oświaty i tym samym nie byli już zwolnieni ze świadczenia pracy, chyba że u pracodawcy wystąpią zdarzenia, które ze względu na aktualną sytuację epidemiologiczną mogłyby zagrozić zdrowiu młodocianego pracownika.
Jednocześnie nadal nie są zwolnieni ze świadczenia pracy młodociani pracownicy, którzy spełniają obowiązek nauki poprzez realizowanie przygotowania zawodowego u pracodawcy w pozaszkolnym systemie kształcenia. W związku z tym wyżej wymienieni młodociani pracownicy realizują przygotowanie zawodowe u pracodawców na podstawie przepisów prawa pracy, przy zachowaniu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a także rygoru sanitarnego wymaganego od zakładów pracy w związku z wystąpieniem stanu epidemii. W związku z rozpoczęciem od dnia 4 stycznia br. zimowych ferii szkolnych młodocianemu uczęszczającemu do szkoły a więc m.in. uczniowi branżowej szkoły I stopnia należy udzielić urlopu wypoczynkowego. Co do zasady, młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 12 dni roboczych.
Natomiast z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych. Ponadto, pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, do udzielania urlopu bezpłatnego w okresie ferii szkolnych.
Natomiast młodociani pracownicy, którzy nie są uczniami (uczą się zawodu w pozaszkolnym systemie kształcenia) korzystają z urlopów wypoczynkowych na ogólnych zasadach, tj. zgodnie z planem urlopów albo w terminie uzgodnionym z pracodawcą.
Niezależnie od powyższego uprzejmie wyjaśniam, że kwestie dotyczące kształcenia pracowników młodocianych pozostawały dotychczas we właściwości Ministerstwa Edukacji Narodowej, a obecnie pozostają we właściwości Ministerstwa Edukacji i Nauki. Sytuacja epidemiczna jest stale monitorowana przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii. Wszelkie działania związane z tą sytuacją i dotyczące świadczenia pracy przez pracowników młodocianych (ściśle powiązanego z ich kształceniem), są podejmowane na bieżąco w porozumieniu z ww. resortem, w zależności od dynamicznie zmieniających się warunków. Dodatkowo uprzejmie informuję, że do udzielania wyjaśnień w zakresie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwe jest Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, natomiast w zakresie podatków – Ministerstwo Finansów.
Poniżej jeszcze odpowiedź Ministerstwa Edukacji Narodowej na pismo Rzecznika MŚP ws. sytuacji prawnej młodocianych pracowników w zakładach rzemieślniczych w okresie pandemii:
w odpowiedzi na Pana pismo z 7 stycznia br., znak: GDA-WPL.2628.2020.AM, dotyczące sytuacji prawnej młodocianych pracowników w zakładach rzemieślniczych w okresie pandemii, Departament Strategii, Kwalifikacji i Kształcenia Zawodowego, zgodnie z właściwością ministra do spraw oświaty i wychowania, uprzejmie informuje. Od dnia 30 listopada 2020 r. uczniowie branżowych szkół I stopnia będący młodocianymi pracownikami mogą odbywać zajęcia praktyczne u pracodawców na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, o ile u pracodawcy nie występują zdarzenia, które ze względu na aktualną sytuację epidemiologiczną mogą zagrozić zdrowiu młodocianego pracownika1 . Powyższe zajęcia zostały wyłączone z czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostki systemu oświaty, o której mowa w art. 15f ust.1 „ustawy antykryzysowej”. Czasowe ograniczenie funkcjonowania jednostek systemu oświaty trwało do dnia 3 stycznia 2020 r., w związku z rozpoczęciem dnia 4 stycznia br. zimowych ferii szkolnych. Podsumowując powyższe, młodociani pracownicy będący uczniami branżowych szkół I stopnia, od dnia 30 listopada 2020 roku, realizują przygotowanie zawodowe u pracodawców na podstawie przepisów prawa pracy, dla których ministrem właściwym w tym zakresie jest Minister Rozwoju, Pracy i Technologii.
