Pojawiające się niejasności w kwestii podlegania od 1 stycznia 2022 r. ubezpieczeniu zdrowotnemu prokurentów spowodowały, że od lipca 2022 r. wspomnianą grupę zawodową wskazano wprost w art. art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej. Przepis ten po zmianach stanowi, że ubezpieczeniem zdrowotnym objęte są osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurenci, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym niezależnie od kwalifikacji do źródła przychodu w rozumieniu ustawy PIT, z wyłączeniem osób uzyskujących przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 tej ustawy, których roczne wynagrodzenie z tego tytułu nie przekracza kwoty 6000 zł.
Te osoby „wyłączone” to osoby uzyskujące roczne wynagrodzenie nieprzekraczające kwoty 6000 zł z niżej wymienionych tytułów:
- wykonywanie czynności związanych z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich,
- wykonywanie określonych czynności zleconych (na podstawie właściwych przepisów) przez sąd, prokuratora lub organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej;
- udział w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej.
Wyjaśnienia ZUS i resortu zdrowia
Jak wynika z wyjaśnień ZUS, od 1 lipca 2022 r. przestały podlegać ubezpieczeniu osoby powołane, które uzyskują przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 ustawy PIT i których roczne wynagrodzenie z tego tytułu nie przekracza kwoty 6.000 zł. Dotyczy to osób:
- których przychody otrzymywane są w związku z wykonywaniem czynności związanych z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób,
- którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników i inkasentów należności publicznoprawnych, a także osób, które biorą udział w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej.
Osoba z ww. kręgu, której wynagrodzenie z wymienionych tytułów liczone od początku roku nie przekroczyło kwoty 6000 zł, powinna zostać wyrejestrowana z ubezpieczenia zdrowotnego jako osoba powołana od 1 lipca 2022 r.
Przykład
Adam został wybrany do gminnej komisji ds. rozwiazywania problemów alkoholowych. Otrzymuje wynagrodzenie z tego tytułu. Do 30 czerwca 2022 r. otrzymał w sumie, od początku roku 3900 zł. Od 1 lipca 2022 r. powinien być wyrejestrowany z ubezpieczenia zdrowotnego jako osoba powołana.
Obowiązek ubezpieczenia osób uzyskujących przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 ustawy PIT powstaje od dnia, w którym uzyskane od początku roku przychody z tych źródeł przekroczą limit 6000 zł. Od tego dnia rozpoczyna bieg ogólny termin 7 dni na dokonanie zgłoszenia do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.
Podstawę wymiaru składki dla tych osób stanowi kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia, w części przekraczającej kwotę 6000 zł.
Przykład
Bożena jest sołtysem, pełni funkcję inkasenta podatku rolnego. 29 września 2022 r. otrzymała wynagrodzenie. Suma jej wynagrodzeń od początku roku wraz z wynagrodzeniem z 29 września 2022 r. wyniosła 6300 zł. Od tego dnia powinna zostać zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego z kodem 22 50. W dokumencie ZUS RCA składanym za wrzesień 2022 r. wykazuje się kwotę 300 zł.
Pytania i odpowiedzi:
Czy przychód 6000 powinien być sprawdzany z uwzględnieniem przychodu w miesiącach przed 01.07.2022 r., czy tylko z miesięcy począwszy od lipca 2022?
Począwszy od 1 stycznia 2022 r. (tj. momentu wejścia w życie obecnie obowiązującego art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach zdrowotnych), bowiem znowelizowany przepis prawny wprost stanowi, że do ustalenie progu 6.000 zł należy uwzględnić wynagrodzenie otrzymanego z tytułu powołania liczone w ujęciu rocznym, czyli od początku danego roku kalendarzowego. Słuszność tego poglądu potwierdził resort zdrowia.
Jak należy postąpić, jeżeli osoba zaczyna pełnić funkcję np. od sierpnia 2022 r. i przychód w kwocie 6000 przekracza w kolejnych miesiącach, np. 20 sierpnia miała przychód w kwocie 4000 zł i 15 września w kwocie 4000 zł – z jakim dniem taka osoba powinna być zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego? Czy składka powinna być naliczona tylko od nadwyżki 6000?
Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Zdrowia, w sytuacji opisanej w pytaniu osoba powołana do pełnienia funkcji powinna być zgłoszona do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z dniem przekroczenia progu 6.000 zł (tj. w przedstawionym przypadku z dniem 15 września 2022 r.). Składka zdrowotna powinna być naliczona od podstawy, którą stanowi kwota odpowiadające nadwyżce ponad próg 6.000 zł (tj. w przedstawionym przypadku od kwoty 2000 zł).
Jak należy postąpić, jeżeli osoba powołana do pełnienia funkcji została zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego przed 1 lipca 2022 r., ale przychód w kwocie 6000 zł (licząc przychody z całego roku) uzyskał dopiero np. we wrześniu 2022 r.? Czy taka osoba powinna być wyrejestrowana (jeżeli tak, to z jaką datą) i zarejestrowana ponownie po przekroczeniu kwoty 6000 zł? Czy dokumenty rozliczeniowe złożone za okres przed osiągnieciem 6000 zł powinny być skorygowane?
W opinii resortu zdrowia, w przypadku opisanym w pytaniu taką osobę należało wyrejestrować z dniem 1 lipca 2022 r. (tego bowiem dnia ustawa nowelizująca weszła w życie) i zarejestrować ponownie po przekroczeniu przez jej wynagrodzenie z tytułu powołania do pełnienia funkcji progu 6.000 zł. Wówczas nie zachodzi konieczność skorygowania dokumentów rozliczeniowych, bowiem ww. osoba została wyrejestrowana, a ponowna rejestracja, a wraz z nią obowiązek prowadzenia dokumentacji rozliczeniowej, zaistnieją dopiero po przekroczeniu ww. progu.
.
Czy osoby uzyskujące przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 ustawy PIT, które zostały zgłoszone przed lipcem 2022 r. do ubezpieczenia zdrowotnego (a nie uzyskały wynagrodzenia w wysokości przekraczającej 6000 zł) powinny zostać wyrejestrowane z ubezpieczenia z datą, z którą zostały pierwotnie zgłoszone do ZUS (czyli z datą sprzed lipca)? Czy należy zwracać im składki zdrowotne opłacone za okres pierwszych 6 miesięcy 2022 r.?
Nie. Nowelizacja przepisów od 1 lipca 2022 r. wprowadziła wyłączenie obowiązku ubezpieczenia w odniesieniu do osób powołanych, które uzyskują przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 ustawy PIT, których roczne wynagrodzenie z tego tytułu nie przekracza 6.000 zł. Z uwagi na brak przepisów przejściowych modyfikacja w tym zakresie obowiązuje od 1 lipca 2022 r.
Oznacza to, że osoby, które zostały zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego z tego tytułu od 1 stycznia 2022 r., uzyskujące przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 ustawy PIT, które uzyskały od początku roku wynagrodzenie z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej 6.000 zł, powinny zostać wyrejestrowane na formularzu ZUS ZWUA od 1 lipca 2022 r. Nie ma natomiast podstaw prawnych do dokonywania wyrejestrowania z datą wsteczną od 1 stycznia 2022 r., jak i korekty rozliczonej i opłaconej składki za okres do czerwca 2022 r. W tym okresie osoby te były bowiem objęte obowiązkiem ubezpieczenia bez względu na wysokość uzyskiwanych z tego tytułu przychodów. Słuszność tego poglądu potwierdza ZUS.
.
Czy limit 6000 zł wskazany w art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej odnosi się on oddzielnie do każdego tytułu ubezpieczeniowego, o którym mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 ustawy PIT, czy do wszystkich tych tytułów łącznie? A zatem czy dany płatnik powinien uwzględniać także określone w art. 13 pkt 5 lub 6 ustawy PIT przychody ubezpieczonego uzyskiwane przez niego od innych podmiotów?
Każdy płatnik we własnym zakresie ustala, kiedy wypłacane przez niego wynagrodzenie stanowiące przychód wymieniony w art. 13 pkt 5 lub 6 ustawy PIT przekroczy limit 6000 zł. W rezultacie, konkretny podmiot ustalając obowiązek opłacania składki zdrowotnej za osobę uzyskującą ww. przychód, musi brać pod uwagę tylko i wyłącznie świadczenia przyznawane przez siebie. Nie ma więc obowiązku uwzględniania przychodów pochodzących od innych płatników. Na takim stanowisku stoi Ministerstwo Zdrowia.
.
Jak ma postąpić płatnik w przypadku wypłaty wynagrodzenia osobom korzystającym ze zwolnienia do 6000 zł z obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, np. biorącym udział w komisji (art. 13 pkt. 7 ustawy o PIT). Wynagrodzenie jest wypłacane z opóźnieniem za 2022 rok, np. w marcu 2023 roku. Czy pomimo, że wynagrodzenie jest wypłacane w roku kolejnym, a należne jest za 2022 rok, płatnik powinien obliczać limit 6000 zł, od którego nie ma obowiązku odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne według daty należności, czyli wliczać do limitu przysługującego jeszcze w 2022 roku?
Na wstępie należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej, osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurenci, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym niezależnie od kwalifikacji do źródła przychodu w rozumieniu ustawy PIT, z wyłączeniem osób uzyskujących przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 tej ustawy, których roczne wynagrodzenie z tego tytułu nie przekracza kwoty 6000 zł.
Biorąc pod uwagę powyższe, limit 6000 zł odnosi się do rocznego wynagrodzenia opodatkowanego również podatkiem PIT, które jest równoznaczne z wynagrodzeniem wypłaconym w danym roku kalendarzowym. Pragniemy również zaznaczyć, że obowiązek składkowy dla ubezpieczonego powstaje w momencie otrzymania wynagrodzenia. Tym samym limit 6000 zł odnosi się do rocznego wynagrodzenia wypłaconego w danym roku kalendarzowym. Taki pogląd prezentuje Ministerstwo Zdrowia.
