fbpx

Zasady oskładkowania oddelegowanego

Ogólna reguła stanowi, że pracownik może podlegać ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego tylko jednego państwa.

Co do zasady pracownik jest ubezpieczony w kraju, w którym wykonuje pracę – czyli w okresie delegowania generalnie powinien być ubezpieczony w kraju przyjmującym.

Przepisy dopuszczają jednak możliwość odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w kraju, z którego pracownik został delegowany, czyli w Polsce.

A zatem pracownik oddelegowany z naszego kraju do pracy do innego państwa UE może podlegać w zakresie ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego albo pod przepisy polskie albo regulacje kraju delegowania. Ta pierwsza opcja możliwa jest wtedy, gdy ZUS wystawi dla zatrudnionego zaświadczenie A1.

W przypadku delegowania pracowników do wykonywania pracy na terytorium innego państwa członkowskiego zastosowanie ma art. 12 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 oraz art. 14 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 987/2009. Aby otrzymać zaświadczenie A1, muszą być spełnione przesłanki wynikające z tych przepisów, tj.:

  1. praca za granicą musi być wykonywana w imieniu przedsiębiorstwa „delegującego”, co oznacza, że:
  • istnieje bezpośredni związek między pracownikiem i pracodawcą (pracownik nadal podlega zwierzchnictwu przedsiębiorstwa „delegującego”) – istotne jest kto zatrudnia pracownika; kto wypłaca wynagrodzenie (niezależnie od ewentualnych umów między pracodawcą w państwie wysyłającym a przedsiębiorstwem w państwie zatrudnienia, dotyczących wynagradzania pracowników); odpowiedzialność za rekrutację;
  • przedsiębiorstwo „delegujące” musi zachować prawo do określenia „charakteru” pracy wykonywanej przez pracownika delegowanego,
  • praca musi być wykonywana dla przedsiębiorstwa „delegującego”,
  • pracownik nie może zostać pozostawiony przez przedsiębiorstwo, do którego został oddelegowany do dyspozycji innego przedsiębiorstwa w państwie członkowskim, w którym się znajduje;
  1. przedsiębiorstwo „delegujące” musi „normalnie” prowadzić działalność w Polsce – oznacza to, że jej znaczna część musi być prowadzona w Kryteria, które badamy w tym celu, są określone w Decyzji Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego nr A2 z dnia 12 czerwca 2009 r. dotyczącej wykładni art. 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie ustawodawstwa mającego zastosowanie do pracowników delegowanych i osób wykonujących pracę na własny rachunek, tymczasowo pracujących poza państwem właściwym (Dz. Urz. UE C 106 z 24.04.2010 r., str. 5), zwana dalej „Decyzją A2”, tj.:
  • liczba pracowników wykonujących pracę w Polsce i za granicą (zgodnie z Praktycznym poradnikiem, jeśli w firmie delegującej zatrudniony jest wyłącznie personel administracyjny zastosowanie przepisów o delegowaniu nie jest możliwe),
  • liczba umów realizowanych przez przedsiębiorstwo delegujące w Polsce i za granicą,
  • wartość uzyskiwanego przez firmę delegującą obrotu (zgodnie z Praktycznym poradnikiem, obrót, który w państwie delegującym wynosi około 25% całkowitego obrotu, może być wystarczającym wskaźnikiem, ale przypadki, w których obrót jest niższy niż 25%, wymagają pogłębionej analizy),
  • pozostałe kryteria określone w Decyzji A2 (np. miejsce; w którym rekrutowani są pracownicy delegowani; miejsce, w którym zawierana jest większość umów z klientami; miejsce, w którym firma ma zarejestrowaną siedzibę);
  1. okres delegowania nie może przekroczyć 24 miesięcy;
  1. pracownik nie może być wysłany by zastąpić innego pracownika delegowanego;
  1. w przypadku osób zatrudnionych w celu oddelegowania – konieczne jest aby przed rozpoczęciem delegowania pracownik podlegał przynajmniej przez miesiąc polskiemu ustawodawstwu.

Przedstawione kryteria ZUS rozpatruje łącznie, z uwzględnieniem relacji między nimi. W każdym przypadku ZUS dokonuje indywidualnej oceny spełnienia tych szczególnie istotnych kryteriów. Powyższy wykaz nie jest jednak wyczerpujący. W celu dokonania prawidłowej oceny, ZUS może wziąć pod uwagę ewentualnie inne kryteria, które muszą uwzględniać charakter działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo w państwie, w którym ma ono siedzibę i które muszą być dopasowane do specyficznych cech tego przedsiębiorstwa.

W odniesieniu do zastępowania pracowników delegowanych, Praktyczny poradnik, ustawodawstwo mające zastosowanie w Unii Europejskiej (UE), Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) i Szwajcarii (dostępny na stronie internetowej Komisji Europejskiej) wspomina, że w wyjątkowych okolicznościach możliwe jest zastąpienie osoby, która została już oddelegowana, pod warunkiem, że przysługujący okres delegowania nie dobiegł końca. Przykładem takiej sytuacji może być przypadek pracownika, który został oddelegowany na 20 miesięcy, ale po 10 miesiącach ciężko zachorował i należało go zastąpić. W takiej sytuacji uzasadnione byłoby zezwolenie na delegowanie innej osoby na pozostałe 10 miesięcy uzgodnionego okresu.

Należy jednak pamiętać, że zgodnie ze wspomnianym Praktycznym poradnikiem, przepisy te (dotyczące delegowania), nie mogą być wykorzystywane do zatrudniania pracowników w przedsiębiorstwach lub na podstawie umów w sposób ciągły poprzez powtarzające się delegowanie różnych pracowników na te same stanowiska i w tych samych celach.

Do złożenia wniosku o wydanie zaświadczenia A1 uprawniony jest pracodawca delegujący a w wyjątkowych sytuacjach, sam pracownik delegowany (art. 19 ust. 2 rozporządzenia nr 987/2009).

Wniosek można złożyć na formularzu US-3 Wniosek o wydanie zaświadczenia A1 dla pracownika delegowanego do wykonywania pracy w innym państwie członkowskim UE, EOG lub w Szwajcarii.

W przypadku obywatela państwa trzeciego – do wniosku dołącz wypełniony formularz US-54 „Informacja o legalności zamieszkania obywatela państwa trzeciego”.

W przypadku obywatela państwa członkowskiego – do wniosku dołącz formularz US-55 „Informacja o miejscu zamieszkania obywatela UE, EOG lub Szwajcarii”.

Załączenie do wniosku formularza US-55 jest konieczne tylko jeśli osoba, której dotyczy wniosek, nie podlegała ubezpieczeniom w Polsce przez miesiąc bezpośrednio przed delegowaniem, ale zamieszkiwała w tym okresie w Polsce. Informacje, które osoba poda w tym formularzu posłużą nam do oceny, czy warunek podlegania polskiemu ustawodawstwu przez miesiąc bezpośrednio przed delegowaniem został spełniony w związku z zamieszkiwaniem w Polsce.

Gdy osoba, której dotyczy wniosek, podlegała ubezpieczeniom w Polsce przez miesiąc bezpośrednio przed delegowaniem, załączenie do wniosku formularza US-55 nie jest wymagane.

Jeśli spełnione są powyższe przesłanki, wówczas wydane zostanie przez ZUS zaświadczenie A1, które potwierdzi, że dana osoba jest objęta ubezpieczeniami w Polsce. W przeciwnym razie – to znaczy, gdy dla oddelegowanego organ rentowy nie wyda A1 – zatrudniony będzie podlegał oskładkowaniu w kraju przyjmującym.

Gdyby okres oddelegowania przekroczył 24-miesięczny okres, wówczas istnieje możliwość wystąpienia do właściwego terytorialnie oddziału ZUS, z wnioskiem o zawarcie porozumienia w szczególnym trybie na mocy art. 16 rozporządzenia nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (jest to tak zwane porozumienie wyjątkowe). Zawarcie porozumienia wyjątkowego skutkuje tym, że pracownik delegowany pozostanie objęty ustawodawstwem polskim w zakresie zabezpieczenia społecznego po przekroczeniu 24-miesięcznego okresu delegowania.

Ustalanie miejsca zamieszkania w kontekście zaświadczenia A1 i ubezpieczeń społecznych w przypadku obywateli państw trzecich – nowe zasady od 29 marca 2022 r.

Ustalanie miejsca zamieszkania jest szczególnie istotne w przypadku obywateli państw trzecich (np. obywateli Ukrainy, Białorusi). Do takich osób stosujemy art. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1231/2010 z dnia 24 listopada 2010 r., rozszerzającego rozporządzenie (WE) nr 883/2004 i rozporządzenie (WE) nr 987/2009 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi rozporządzeniami jedynie ze względu na swoje obywatelstwo (Dz. Urz. UE L 344 z 29.12.2010 r., str. 1).

Aby obywatel państwa trzeciego mógł otrzymać zaświadczenie A1, musi legalnie zamieszkiwać w państwie członkowskim i przemieszczać się pomiędzy państwami członkowskimi. Jeśli taka osoba nie zamieszkuje legalnie w państwie członkowskim,
nie stosuje się do niej unijnych przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W konsekwencji taka osoba nie otrzyma zaświadczenia A1.

Obywatel państwa trzeciego, który chce otrzymać zaświadczenie A1 musi wypełnić US-54 „Informacja o legalności zamieszkania obywatela państwa trzeciego” dostępny na PUE ZUS. US-54 jest niezbędny w przypadku każdego wniosku o A1 dla obywatela państwa trzeciego.

Zaświadczenie A1 ZUS wyda, jeśli spełniony jest warunek legalnego zamieszkania oraz odpowiednie warunki określone w regulacjach unijnych, w szczególności w przepisach rozporządzenia 883/2004 i rozporządzenia 987/2009.

 

I. Tytuły pobytowe, które uprawniają do otrzymania A1

Za legalnie zamieszkującą ZUS uznaje osobę, która:

  • posiada status uchodźcy nadany w Polsce;
  • posiada status uprawniający do korzystania ochrony uzupełniającej w Polsce;
  • posiada zezwolenie na pobyt stały w Polsce (nie wymaga zezwolenia na pracę);
  • posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Polsce;
  • posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych;
  • posiada zgodę na pobyt tolerowany w Polsce;
  • posiada status uprawniający do korzystania z ochrony czasowej w Polsce;
  • posiada ważne zaświadczenie wydane na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
  • posiada uprawnienie, o którym mowa w art. 19 ust. 2-3 ustawy z 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej;
  • posiada zezwolenie na pobyt czasowy, o którym mowa w art 114 ust. 1 (tzw. jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę), art. 126 (zezwolenie na pobyt czasowy w przypadku pełnienia funkcji w zarządzie osoby prawnej), art. 127 (tzw. Niebieska Karta UE) lub art. 142 ust. 3 (zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej) ustawy o cudzoziemcach;
  • przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa na warunkach określonych w art. 139n zawiadomienie o zamiarze korzystania przez cudzoziemca z mobilności krótkoterminowej ust. 1 ustawy o cudzoziemcach;
  • przebywa na terytorium Polski w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej naukowca na warunkach określonych w art. 156b dopuszczalność mobilności krótkoterminowej naukowca ust. 1 ustawy o cudzoziemcach;
  • przebywa na terytorium Polski w związku z korzystaniem z mobilności studenta na warunkach określonych w art. 149b warunki dopuszczalności mobilności studenta na terytorium RP ust. 1 ustawy o cudzoziemcach;
  • przebywa na terytorium Polski na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach (potwierdzenie złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy) oraz:
      • bezpośrednio przed złożeniem wniosku o udzielenie kolejnego zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 139a zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa ust. 1 lub art. 139o przesłanki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu korzystania z mobilności długoterminowej ust. 1 ustawy o cudzoziemcach, przebywał na tym terytorium na podstawie tego zezwolenia i kontynuuje wykonywanie pracy, do której był uprawniony na jego podstawie,
      • wykonuje pracę w charakterze pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa, o którym mowa w art. 3 katalog pojęć ustawowych pkt 13b ustawy o cudzoziemcach, na rzecz jednostki przyjmującej, która złożyła wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 139o ust. 1 tej ustawy, na warunkach określonych w tym wniosku,
      • prowadzi badania naukowe lub prace rozwojowe w jednostce naukowej mającej siedzibę na terytorium Polski zatwierdzonej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych na podstawie przepisów art. 151 zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia badań naukowych ust. 4–5 ustawy o cudzoziemcach i złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 151b zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej naukowca ust. 1 tej ustawy, na warunkach określonych w umowie, o której mowa w art. 151b zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej naukowca ust. 1 pkt 2 tej ustawy,
  • przebywa na terytorium Polski na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy lub wizy przyznanej na podstawie karty Polaka,
  • posiada zezwolenie na pracę (chyba, że jest zwolniona z tego obowiązku) oraz przebywa na terytorium Polski:
  • na podstawie wizy, z wyjątkiem wizy wydanej w celu, o którym mowa w art. 60 ust. 1 pkt 1 lub 22 ustawy o cudzoziemcach (wizy wydanej w celu turystycznym, wizy umożliwiającej korzystanie z ochrony czasowej),
  • na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, stały lub pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Polski,
  • na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego
    w związku z okolicznością, o której mowa w art. 181 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach (tj. ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu cudzoziemca na terytorium Polski),
  • na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen, lub
  • na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen, lub
  • w ramach ruchu bezwizowego.

Lista ta ma charakter otwarty. Jeśli osoba posiada inny tytuł pobytowy niż wymieniony nie oznacza to, że nie może wnioskować o zaświadczenie A1. Każdy tytuł pobytowy, który daje prawo do legalnego pobytu, który umożliwia wykonywanie pracy bez zezwolenia albo po uzyskaniu odrębnego zezwolenia, daje podstawę do otrzymania A1.

 

II. Odstąpienie od składania do ZUS certyfikatu rezydencji podatkowej

Od 29.03.2022 r. ZUS nie wymaga już dołączenia do wniosku o wydanie zaświadczenia A1 dla obywatela państwa trzeciego, certyfikatu rezydencji podatkowej (CFR-1).

Jeśli wniosek o A1 wpłynął do placówki ZUS przed 29.03.2022 r. a do wniosku nie dołączono CFR-1, ZUS nie prosi już o jego dostarczenie.

 

III. Paszporty biometryczne (ruch bezwizowy)

Do otrzymania zaświadczenia A1 uprawnieni są też obywatele Gruzji, Mołdawii i Ukrainy, którzy przybyli do Polski w ramach ruchu bezwizowego na podstawie paszportu biometrycznego.

 

IV. Zaświadczenia A1 dla obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski od 24.02.2022 r.

  1. Obywatel Ukrainy, który przybył do Polski po 23 lutego 2022 r. ma prawo do legalnego pobytu przez 18 miesięcy (do 24 sierpnia 2023 r.), jeżeli deklaruje zamiar pozostania w Polsce (art. 2 ust. 1 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa). Za legalny uznaje się również pobyt małżonka obywatela Ukrainy, który nie posiada ukraińskiego obywatelstwa.

Pobyt przestaje być jednak legalny, jeżeli osoba wyjedzie z Polski na okres dłuższy niż miesiąc (art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy).

Prawo do legalnego pobytu przez 18 miesięcy w związku z przybyciem w okresie od 24 lutego 2022 r. nie dotyczy obywateli Ukrainy, którzy nabyli wcześniej prawo do legalnego pobytu na innej podstawie. Okres legalności pobytu takich osób będzie wynikał z tytułu pobytowego uzyskanego przed 24 lutego 2022 r.

Zaświadczenie A1 dla takich osób może być wydane maksymalnie na okres legalnego pobytu, tj. do 24 sierpnia 2023 r. (18 miesięcy liczone od 24 lutego 2022 r.).

 

2. Obywatel Ukrainy, którego pobyt uznaje się za legalny od 24 lutego 2022 r. może uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy na okres trzech lat (art. 38 ust. 1 i 3 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy). Osoby te są uprawnione do pracy w Polsce bez pozwolenia na pracę. Wystąpienie z wnioskiem o pobyt czasowy dla takich osób jest możliwe najwcześniej po 9 miesiącach od przybycia do Polski.

Obywatel Ukrainy, który otrzymał zezwolenie na pobyt czasowy na okres 3 lat może otrzymać zaświadczenie A1. Data ważności A1 nie może wykraczać poza okres wskazany w karcie pobytu.

 

V. Zaświadczenia A1 dla obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski przed 24.02.2022 r.

Obywatele Ukrainy, którzy przebywali legalnie w Polsce przed 24 lutego 2022 r. na mocy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, mają automatycznie przedłużoną legalność pobytu i ważność dokumentów pobytowych. Takie osoby mogą otrzymać zaświadczenie A1 maksymalnie na okres przedłużonej legalności pobytu.

 

  1. Ważność zezwoleń na pobyt czasowy oraz polskich wiz krajowych (symbol D) jest wydłużona do 31 grudnia 2022 r., jeśli dotychczasowy termin ważności upływał po 23 lutego 2022 r. Przedłużenie ważności zezwolenia na pobyt czasowy nie uprawnia do uzyskania nowej karty pobytu. W dokumencie podróży nie umieszcza się nowej naklejki wizowej.

 

2. Legalność pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski:

  • w ramach ruchu bezwizowego,
  • na podstawie wizy Schengen (symbol C) wydanej przez Polskę,
  • na podstawie wizy Schengen (symbol C) lub wizy krajowej (symbol D) wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,

jest wydłużona o 18 miesięcy, jeśli ostatni dzień dotychczasowego pobytu upływa
po 23 lutego 2022 r.

 

3. Ważność kart pobytu i polskich dokumentów tożsamości obywatela Ukrainy jest wydłużona o 18 miesięcy, jeśli ich dotychczasowy termin ważności upływa po 23 lutego 2022 r.

 

VI. Warunek ubezpieczenia/zamieszkania dla obywateli Ukrainy

Obywatele Ukrainy, podobnie jak obywatele innych państw trzecich, nadal muszą spełnić warunek podlegania ubezpieczeniom lub zamieszkiwania w Polsce przez co najmniej miesiąc przed oddelegowaniem w celu skorzystania z przepisów o delegowaniu.
Przesłanka ta powinna być spełniona niezależnie od daty przybycia obywatela Ukrainy do Polski – dotyczy zarówno osób, które przybyły przed 24 lutego 2022 r., jak i po tej dacie.

Źródło: ZUS

 

Podkreślmy, że od 1 kwietnia 2022 r. funkcjonuje zasada, w myśl której wniosek o wydanie zaświadczenia A1 powinien być składany do ZUS:

  • co do zasady wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym lub z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych udostępnionego bezpłatnie przez ZUS w systemie teleinformatycznym albo
  • w postaci papierowej, ale tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach.

Dokument poświadczający A1 ZUS wystawi w postaci papierowej, gdy wniosek o dokument A1 zostanie złożony papierowo, zaś w pozostałych przypadkach – w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną ZUS, przez udostępnienie go na profilu informacyjnym osoby składającej wniosek, utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS.

Odmowa wydania zaświadczenia A1 następuje w drodze decyzji.

ZUS umożliwia na swej stronie www weryfikację druku A1 przez udostępnioną stronę internetową, po podaniu wymaganych danych autoryzujących. Wydruk tego dokumentu stanowi dowód tego, co zostało stwierdzone w dokumencie wydanym w postaci elektronicznej przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego ZUS, i jest dokumentem urzędowym w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego, jeżeli zawiera dane umożliwiające jego weryfikację.

 

Co istotne, pracownicy delegowani w okresie delegowania maja prawo do świadczeń medycznych w państwie przyjmującym. Świadczenia są udzielane na zasadach obowiązujących w tym państwie i w placówkach, które mają zawartą umowę z tamtejszą kasą chorych (odpowiednikiem NFZ). Świadczenia są udzielane na podstawie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (karta EKUZ). O wydanie karty EKUZ może wnioskować pracownik delegowany lub reprezentujący go, upoważniony pracodawca delegujący. Wniosek o wydanie karty EKUZ należy złożyć w oddziale NFZ właściwym ze względu na miejsce zamieszkania pracownika.

Jeżeli nie są spełnione wszystkie powyższe warunki do objęcia pracownika delegowanego ubezpieczeniem w Polsce, należy zgłosić pracownika do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego w państwie, w którym pracownik wykonuje pracę w okresie delegowania.

Praca zdalna z zagranicy w kontekście składek ubezpieczeniowych

ZUS w końcu złagodził swoje podejście w zakresie możliwości podlegania polskim przepisom ubezpieczeniowych przez osoby zatrudnione, które świadczą z zagranicy pracę zdalną. Jest to wynikiem:

  • opublikowanych 21 czerwca 2023 r. wytycznych Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego (znak: AC 137/23), dotyczących ustalania, który system ubezpieczeń społecznych (którego kraju) jest właściwy w związku z telepracą;
  • upowszechnienia się pracy zdalnej;
  • przystąpienia z dniem 1 lipca 2023 r. przez ZUS do porozumienia ramowego w sprawie stosowania art. 16 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w przypadkach zwyczajowej telepracy transgranicznej, które dotyczy stałego schematu pracy naprzemiennej (np. 2–3 dni pracy zdalnej z zagranicy w tygodniu), głównie w przypadku osób mieszkających na terenach przygranicznych – więcej informacji o wspomnianym porozumieniu zawarto w podrozdziale: Umowy międzynarodowe.

Zgodnie z nowym stanowiskiem ZUS, pracownik pracujący zdalnie z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej na rzecz polskiego pracodawcy nie musi zmieniać instytucji ubezpieczeń społecznych. Może pozostać w polskim systemie ubezpieczeń w oparciu o przepisy dotyczące delegowania, uzyskując uzyskać zaświadczenie A1. Aby jednak tak się stało, musza zostać spełnione wszystkie „standardowe” warunki delegowania (zgodne z decyzją Komisji Administracyjnej nr A2 z 12 czerwca 2009 r.), czyli praca:

  • musi być ograniczona w czasie (tj. maksymalnie do 24 miesięcy)
  • nie może być częścią zwyczajowego schematu pracy (czyli normalnego jej trybu)
  • musi zostać uzgodniona między zatrudniającym a zatrudnionym.

 

Przed zmianą stanowiska organu rentowego, istniały duże trudności z uzyskaniem zaświadczenia A1 w przypadku wniosku dotyczącego wykonywania pracy zdalnej poza granicami Polski.

 

 

 

Podstawa wymiaru składek

W sytuacji, gdy podczas tymczasowego zatrudnienia w innym kraju UE delegowany z Polski pracownik pozostaje w polskim systemie zabezpieczenia społecznego, wówczas przy rozliczaniu należnych mu świadczeń istnieje możliwość zastosowania zwolnienia z ozusowania na podstawie § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenie składkowego. W myśl tego przepisu, od 1 października 2016 r. z podstawy wymiaru składek osób zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, których przychód jest wyższy niż prognozowane przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, wyłączona jest część wynagrodzenia w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa wyżej.

 

Zauważmy, że od 19 sierpnia 2023 r. obowiązują postanowienia ustawy  z 28 lipca 2023 r.  o delegowaniu kierowców  w transporcie drogowym. Przewiduje ona m.in., że w przypadku kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, których miesięczny przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, w skład przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek ZUS nie wchodzi kwota stanowiąca równowartość 60 euro za każdy dzień pobytu poza granicami Polski, z zastrzeżeniem, że tak ustalona miesięczna podstawa oskładkowania tych osób nie może być niższa od kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

 

 

W 2022 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika oddelegowanego do pracy za granicę uzyskującego wynagrodzenie wyższe niż kwota przeciętnego wynagrodzenia (czyli wyższe niż 5.922 zł), po odliczeniu równowartości diet za każdy dzień pobytu za granicą nie mogła być niższa od kwoty 5.922 zł.

W 2023 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika oddelegowanego do pracy za granicę uzyskującego przychód wyższy niż kwota ustalonego na 2023 r. przeciętnego wynagrodzenia (czyli wyższy niż 6.935 zł), po odliczeniu równowartości diet za każdy dzień pobytu za granicą nie może być niższa od kwoty 6.935 zł. W 2024 r. wspomniany pułap przewidziano na poziomie 7.824 zł.

 

Przepisu § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego nie stosujemy więc do oddelegowanego do pracy poza terytorium RP, uzyskującego przychód w wysokości nieprzekraczającej przeciętnego wynagrodzenia. W odniesieniu do takiej osoby:

  • nie można odejmować od przychodu równowartości diet ani porównywać przychodu do kwoty przeciętnego wynagrodzenia,
  • podstawę wymiaru składek ZUS stanowi przychód faktycznie przez nią uzyskany.

Jak wyjaśnił ZUS na swej stronie internetowej www.zus.pl:

  1. Przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego ma zastosowanie wyłącznie, jeśli przychód pracownika za dany miesiąc jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie.
  2. Ustalając czy powyższa regulacja będzie mieć zastosowanie należy brać pod uwagę łączny przychód uzyskany przez pracownika w danym miesiącu, a więc zarówno za pracę w Polsce jak i za granicą.
  3. Przy dokonywaniu porównania do kwoty przeciętnego wynagrodzenia brak jest podstaw prawnych do proporcjonalnego zmniejszania kwoty przeciętnego wynagrodzenia, odpowiednio do okresu przebywania za granicą, w przypadku pracownika, który pracował za granicą przez część miesiąca. Nie ma znaczenia okres przebywania w danym miesiącu za granicą. Porównania należy dokonywać zawsze do pełnej kwoty przeciętnego wynagrodzenia.
  4. Przez przychód pracownika, o którym mowa w omawianym przepisie należy rozumieć przychód ustalony zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o sus. Tym samym należy brać pod uwagę wszystkie wypłaty, stanowiące podstawę wymiaru składek, dokonane lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego od pierwszego do ostatniego dnia danego miesiąca, bez względu na okres za jaki przysługują.
  5. Przez użyte w § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego sformułowanie „za każdy dzień pobytu” należy rozumieć zarówno dni pracy poza granicami kraju jak i dni rozkładowo wolne od pracy (np. sobotę i niedzielę, przypadające w trakcie trwania podróży służbowej). Dniem pobytu jest dzień, za który pracownik otrzymuje wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek, przy czym do dni pobytu nie zalicza się dni urlopu wypoczynkowego pracownika, tj. okresu ustawowego zwolnienia pracownika od obowiązku świadczenia pracy.

Jeśli w danym miesiącu osobie zatrudnionej oddelegowanej do pracy poza terytorium Polski zostanie wypłacone wynagrodzenie za okres dłuższy niż miesiąc, to sumę kwot wypłaconych w tym miesiącu pomniejszamy o kwotę diet za cały wspomniany okres przebywania za granicą, za który wynagrodzenie jest wypłacane. Jeżeli tak ustalona podstawa wymiaru składek:

  • jest wyższa od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, wówczas podstawą do obliczenia składek jest właśnie ta kwota po pomniejszeniu o diety,
  • jest niższa od przeciętnego wynagrodzenia, podstawą, od której należy obliczyć składki jest przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej.

 

Podczas naliczania składek ZUS za pracowników oddelegowanych do pracy za granicę lub kierowców „międzynarodowych” od wynagrodzenia należnego za grudzień danego roku, lecz wypłaconego im już w roku kolejnym, należy brać pod uwagę przepisy i parametry podatkowo-składkowe obowiązujące w roku wypłaty. W związku z tym, np. przy pensji grudniowej płatnej w styczniu 2024 r. podstawę wymiaru składek społecznych wspomnianych osób zatrudnionych pracodawca powinien wyznaczyć z uwzględnieniem prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej ustalonego na 2024 r., czyli kwoty 7824 zł.

 

Ważne
W kontekście rozliczeń wynagrodzenia pracownika pracującego w ramach oddelegowania do pracy poza granice RP, istotną kwestią jest zastosowanie właściwego kursu waluty do przeliczenia określonych należności wyrażonych w walucie obcej na złotówki. Na mocy art. 11a ust. 1 ustawy PIT, przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.

W przypadku wypłacania oddelegowanemu pensji w gotówce, do przeliczenia należności na złotówki przyjmuje się średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień postawienia środków do jego dyspozycji. W razie zaś przelewania wynagrodzeń na rachunek bankowy, za moment uzyskania przychodu przez zatrudnioną osobę uznaje się dzień obciążenia konta bankowego pracodawcy. W rezultacie, do przeliczeń w takiej sytuacji powinno się stosować średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień obciążenia rachunku pracodawcy z tytułu pensji regulowanych przelewem.

 

Podkreślmy  w tym miejscu, że  w myśl §  4 rozporządzenia składkowego (po zmianie jego brzmienia od  1 września 2023 r.), stanowiące podstawę wymiaru składek przychody pracownika osiągane  w walutach obcych wypłacane przez:

  • płatnika składek przelicza się na złote w sposób przyjęty  w przepisach  o podatku dochodowym od osób fizycznych;
  • pozostałe podmioty przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez NBP w dniu wypłaty, a jeżeli nie jest to dzień roboczy, to w następnym dniu, który jest dniem roboczym, a w przypadku gdy w tym dniu nie ogłoszono takiego kursu – według ostatniego kursu ogłoszonego przed tym dniem.

 

 

Przykład

Zleceniobiorca wykonywał prace informatyczne w Niemczech od 04.01.2024 r. do 29.02.2024 r. W marcu pracodawca wypłacił mu wynagrodzenie:

  • za styczeń — 2.000 €
  • za luty — 2.000 €

 

W marcu 2024 r. zleceniobiorca nie uzyskał innego przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek poza wyżej wskazanymi kwotami.

Ze względu na to, że kwota wypłaconego mu w marcu przychodu jest wyższa od przeciętnego wynagrodzenia (4.000 € co po przeliczeniu według przykładowego kursu 4,7800 zł, daje kwotę 19.120 zł), do ustalenia podstawy zusowskiej ma zastosowanie § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego.

 

Ustalenie podstawy wymiaru składek za 03/2024 powinno wyglądać następująco:

57 dni pracy w Niemczech w styczniu i lutym x 49 € diety = 2.793 € x 4,7800 zł = 13.350,54 zł (równowartość diet)

19.120 zł — 13.350,54 zł = 5.769,46 zł

Kwota przychodu pomniejszona o równowartość diet (5.769,46 zł) jest niższa od kwoty przeciętnego wynagrodzenia przewidzianego na 2024 r. (7.824 zł), a zatem podstawa wymiaru składek wynosi 7.824 zł.

Jeżeli przychód pracownika nie przekracza przeciętnego wynagrodzenia, to § 2 ust. pkt 16 rozporządzenia składkowego nie stosuje się. Podstawę wymiaru składek ustala się na zasadach ogólnych wynikających z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o sus, z zastosowaniem pozostałych wyłączeń określonych w § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia.

Niestosowanie § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia oznacza, że nie ma podstaw do odejmowania równowartości diet ani porównywania przychodu do kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

Przykład

Pracownik delegowany do pracy za granicą, za pracę wykonywaną we wrześniu 2024 r. uzyskał w październiku 2024 r. przychód w wysokości 2.000 € (co po przeliczeniu wg przykładowego kursu dało kwotę 9.560 zł).

Podstawę wymiaru składek za październik należy ustalić z zastosowaniem § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego, ponieważ przychód uzyskany w tym miesiącu (9.560 zł) jest wyższy od przeciętnego wynagrodzenia z 2024 r. (7.824 zł).

Przykład

30-letnia mieszkanka Łodzi od 1 do 11 września 2024 r. nie wykonywała pracy ani w Polsce, ani za granicą. Została ona zatrudniona przez polskiego pracodawcę od 12 września 2024 r. i od tej daty została delegowana do pracy za granicą. Z tego tytułu uzyskała w październiku 2024 r. przychód w wysokości 1.800 € (co po przeliczeniu wg przykładowego kursu dało kwotę 8.604 zł).

W powyższym przypadku § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składowego ma zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru składek za październik, ponieważ uzyskany przez pracownika w tym miesiącu przychód (8.604 zł) przekroczył kwotę przeciętnego wynagrodzenia wyznaczonego na 2024 r. 

Przykład

29-letnia mieszkanka Katowic od 1 do 19 września 2024 r. nie wykonywała pracy ani w Polsce, ani za granicą. Została ona zatrudniona przez polskiego pracodawcę od 20 września i od tej daty została delegowana do pracy za granicą. Z tego tytułu uzyskała przychód w wysokości 1140 € (co po przeliczeniu wg przykładowego kursu dało kwotę 5.450 zł).

 

Ponieważ przychód ten jest niższy niż kwota przeciętnego wynagrodzenia (7.824 zł), podstawę wymiaru składek za wrzesień stanowi kwota 5.450 zł.

Reguły ustalania podstawy wymiaru składek z zastosowaniem § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego

Wykonywanie pracy za granicą przez pełny miesiąc albo wykonywanie pracy wyłącznie za granicą przez niepełny miesiąc

Po odjęciu od przychodu pracownika za dany miesiąc równowartości diet za dni pobytu za granicą, należy dokonać porównania do kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

Przy dokonywaniu tego porównania brak jest podstaw prawnych do proporcjonalnego zmniejszania kwoty przeciętnego wynagrodzenia, odpowiednio do okresu przebywania za granicą, w przypadku pracownika, który pracował za granicą przez część miesiąca.

Przykład

Pracownik delegowany do pracy za granicą, za pracę wykonywaną we wrześniu 2024 r. uzyskał przychód w wysokości 2.000 € (co po przeliczeniu wg przykładowego kursu – 4,78 zł – dało kwotę 9.560 zł).

Ustalenie podstawy wymiaru:

30 x 49 € = 1.470 € x 4,78 zł = 7.026,60 zł (równowartość diet)

9.560 zł – 7.026,60 zł = 2.533,40 zł.

Kwota przychodu pomniejszona o równowartość diet (2.533,40 zł) jest niższa od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, a zatem podstawa wymiaru za wrzesień wynosi 7.824 zł.

 

Wykonywanie pracy w jednym miesiącu w Polsce i za granicą

Po odjęciu od łącznego przychodu pracownika za dany miesiąc (tj. zarówno z tytułu pracy wykonywanej w Polsce jak i wykonywanej za granicą) równowartości diet za dni pobytu za granicą, należy dokonać porównania do kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

Przy dokonywaniu tego porównania brak jest podstaw prawnych do proporcjonalnego zmniejszania kwoty przeciętnego wynagrodzenia, odpowiednio do okresu przebywania za granicą, w przypadku pracownika, który pracował za granicą przez część miesiąca.

Przykład

Pracownik w okresie od 1 do 20 września 2024 r. pracował w Polsce, a od 21 do 30 września pracował za granicą. Z tego tytułu uzyskał przychód:

  • za pracę w Polsce – 3.500 zł,
  • za pracę za granicą 800 € (co po przeliczeniu wg przykładowego kursu dało kwotę824 zł).

 

Łączny przychód we wrześniu wyniósł więc 7.324 zł, co oznacza, że § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego ma zastosowanie. 

 

Ustalenie podstawy wymiaru za wrzesień powinno wyglądać jak niżej:

  • 10 x 49 € = 490 € x 4,78 zł = 2.342,20 zł (równowartość diet)
  • 324 zł – 2.342,20 zł = 4.981,80 zł.

 

Kwota przychodu pomniejszona o równowartość diet (4.981,80 zł) jest niższa od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, a zatem podstawa wymiaru składek powinna wynieść 7.824 zł.

 

Wykonywanie pracy za granicą przez część miesiąca i urlop wypoczynkowy przez pozostałą część

W zakresie ustalania podstawy wymiaru składek zastosowanie mają analogiczne zasady jak w sytuacjach przedstawionych powyżej.

Równocześnie celem stwierdzenia, czy § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego ma zastosowanie, należy wziąć pod uwagę łączny przychód uzyskany w tym miesiącu, a więc przychód uzyskany za pracę za granicą wraz z wynagrodzeniem za urlop. Jeżeli łączny przychód wyniósł więcej niż kwota przeciętnego wynagrodzenia, wówczas ww. przepis ma zastosowanie.

Wykonywanie pracy za granicą przez część miesiąca i zasiłek z ubezpieczeń społecznych (np. zasiłek chorobowy) lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną

Jeżeli pracownik przez część miesiąca wykonywał pracę za granicą, a za część tego samego miesiąca uzyskał zasiłek z ubezpieczeń społecznych lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną to do oceny, czy § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego ma zastosowanie, nie należy brać pod uwagę kwoty zasiłku lub wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, ponieważ nie stanowią one podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Przykład

33-letni mieszkaniec Wrocławia w okresie od 1 do 10 września 2024 r. pracował za granicą i uzyskał z tego tytułu przychód wynoszący 800 € (co po przeliczeniu wg przykładowego kursu dało kwotę 3.824 zł). Przez pozostałe dni września przebywał na zwolnieniu lekarskim i otrzymał w związku z tym zasiłek chorobowy w kwocie 2.955 zł.

 

W opisanych okolicznościach przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego nie ma zastosowania, ponieważ przychód uzyskany z tytułu pracy stanowi kwotę niższą od kwoty przeciętnego wynagrodzenia. Podstawę wymiaru składek za wrzesień stanowi więc kwota 3.824 zł.

Przykład

Pracownik w dniach od 1 do 20 września 2024 r. pracował za granicą i uzyskał z tego tytułu przychód wynoszący 1.500 € (co po przeliczeniu wg przykładowego kursu dało kwotę 7.170 zł).

Przez pozostałe dni września przebywał na zwolnieniu lekarskim
i z racji tego przysługiwał mu zasiłek chorobowy w kwocie 1.950 zł.

W analizowanym przypadku do ustalenia podstawy wymiaru składek ZUS ma zastosowanie § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego, ponieważ przychód uzyskany za pracę przekroczył kwotę przeciętnego wynagrodzenia.

 

Ustalenie wrześniowej podstawy wymiaru składek ZUS powinno przebiegać następująco:

20 x 49 € = 980 € x 4,78 zł (przykładowy kurs) = 4.684,40 zł (równowartość diet)

7.170 zł – 4.684,40 zł = 2.485,60 zł.

Otrzymana kwota przychodu pomniejszona o równowartość diet (2.485,60 zł) jest niższa od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, a zatem podstawa wymiaru składek w przedstawionej sytuacji powinna wynieść 7.824 zł.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek dla kierowców wykonujących zadania służbowe w zakresie przewozów międzynarodowych – zmiany od 2 lutego 2022 r.

 

Od 2 lutego 2022 r. zmieniły się przepisy ustawy o czasie pracy kierowców –  zmieniły się zasady ustalania podstaw wymiaru składek dla kierowców w zakresie przewozów międzynarodowych.

Wskutek zmian w zakresie podróży służbowych, przy rozliczaniu kierowców wykonujących obowiązki w ramach przewozów międzynarodowych należy od 2 lutego 2022 r. uwzględniać zasady obliczania składek zusowskich i zaliczek podatkowych obowiązujących dla pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców.

 

I. Jakie zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe kierowców obowiązywały do 1 lutego 2022 r.

Jeżeli kierowca w okresie do 1 lutego 2022 r. wyjeżdżał poza miejscowość będącą siedzibą jego pracodawcy (wykonywał przewóz drogowy poza tę miejscowość) wyjazd ten mógł być realizowany w ramach podróży służbowej, a co za tym idzie przysługiwały
mu należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tej podróży.

Diety i koszty noclegu – do 1 lutego 2022 r. włącznie – nie były wliczane do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, do wysokości diet określonych w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju (§ 13 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej).

 

II. Jakie zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe kierowców obowiązują od 2 lutego 2022 r.

Począwszy od 2 lutego 2022 r.:

  • kierowca, który wykonuje zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu przepisów art. 77⁵ § 1 K.p.,
  • podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe kierowcy w transporcie międzynarodowym jest ustalana zgodnie z przepisami, które dotyczą pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców.

 

III. Jak płatnik składek ustali podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia kierowców transportu międzynarodowego począwszy od 2 lutego 2022 r.

 

Krok 1

Płatnik musi ustalić jaki był przychód kierowcy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych za dany miesiąc. W tym celu powinien wziąć pod uwagę łączny przychód jaki uzyskał zatrudniony za pracę wykonywaną na terenie Polski jak i za granicą.

WAŻNE! Przy ustalaniu przychodu płatnik bierze pod uwagę wszystkie wypłaty stanowiące podstawę wymiaru składek, dokonane lub postawione do dyspozycji kierowcy od pierwszego
do ostatniego dnia miesiąca bez względu na okres za jaki przysługują, w tym wynagrodzenie za urlop.

Nie uwzględnia natomiast:

  • zasiłków z ubezpieczeń społecznych,
  • wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną (art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o sus),
  • przychodów wymienionych w rozporządzeniu składkowym, bez stosowania wyłączenia dotyczącego należności z tytułu podróży służbowych (§ 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia składkowego). Zastosowanie wyłączenia z podstawy wymiaru równowartości diet przysługujących z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju rozważa dopiero w Kroku 2.

 

Krok 2

Gdy przychód kierowcy jest wyższy niż prognozowane przeciętne wynagrodzenie (w roku 2022 – 5.922 zł)

Płatnik:

  • pomniejszy przychód o równowartość diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju,
  • porówna otrzymaną kwotę z  kwotą prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia; porównania dokonuje zawsze do pełnej kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia,
  • jeśli kwota przychodu po odjęciu równowartości diet będzie niższa niż prognozowane przeciętne wynagrodzenie, wówczas podstawę wymiaru składek będzie stanowić kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

WAŻNE! Przez sformułowanie „za każdy dzień pobytu” należy rozumieć zarówno dni pracy poza granicami kraju jak i dni wolne od pracy, w których pozostajesz w gotowości do świadczenia pracy, np. kierowca oczekuje na podjęcie następnego dnia kolejnej operacji transportowej.

Do dni pobytu nie zalicza się:

  • dni urlopu wypoczynkowego (pomimo tego, że wynagrodzenie urlopowe stanowi podstawę wymiaru składek),
  • dni choroby oraz,
  • okresu korzystania z urlopu bezpłatnego.

 

Gdy przychód kierowcy ustalony zgodnie z pkt A nie przekroczy prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia  (w roku 2022  – 5.922 zł)

W takim przypadku podstawę wymiaru składek płatnik  ustala na zasadach ogólnych. Płatnik nie odejmuje równowartości diet, ani nie porównuje przychodu do kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

 

IV. Pytania i odpowiedzi

 

  1. Jaką stawkę diety należy stosować w przypadku kierowcy, który w danej dobie przebywa w więcej niż jednym państwie członkowskim UE?

Odpowiedź: W tym przypadku płatnik powinien zastosować zasady określone w rozporządzeniu w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. Zgodnie z nimi dieta przysługuje w wysokości obowiązującej dla docelowego państwa podróży zagranicznej.
W przypadku podróży zagranicznej do dwóch lub więcej państw pracodawca może ustalić więcej niż jedno państwo docelowe. Należność z tytułu diet oblicza:

  • za każdą dobę podróży zagranicznej przysługuje dieta w pełnej wysokości;
  • za niepełną dobę podróży zagranicznej:
    • do 8 godzin – przysługuje 1/3 diety,
    • ponad 8 do 12 godzin – przysługuje 50% diety,
    • ponad 12 godzin – przysługuje dieta w pełnej wysokości.

 

Przykład 1

Kierowca ma wykonać przewóz do Belgii. Spędził w Niemczech ½ doby, w Luksemburgu ¼ doby oraz w Belgii ¼ doby. Kwotę diety należy ustalić:

  • Niemcy – 49 € x 50% = 24,5 €
  • Luksemburg – 48 € x 1/3 = 16 €
  • Belgia – 48 € x 1/3 = 16 €

Następnie należy zsumować otrzymane wyniki co da kwotę diety przypadającą na przejazd przez kilka państw.

24,5 € + 16 € + 16 € = 56,50 €.

 

 

  1. Jak ustala się podstawę wymiaru, gdy kierowca spędził dzień wolny od pracy za granicą w celu odbioru tygodniowego odpoczynku, o którym mowa w rozporządzeniu WE nr 561/2006?

Odpowiedź: Dzień pobytu, o którym jest mowa w rozporządzeniu oznacza dzień, za który kierowca otrzymuje wynagrodzenie, które stanowi podstawę wymiaru składek, tj. także dzień rozkładowo wolny od pracy w okresie oddelegowania do pracy za granicę (np. sobota, niedziela).

Jeżeli kierowca pozostaje za granicą w oczekiwaniu na podjęcie następnego dnia kolejnej operacji transportowej, dzień ten płatnik zalicza do dni pobytu.

Przykład 2

Kierowca skierowany do przewozu w Niemczech, 2 doby spędził w tym kraju w oczekiwaniu na kolejne zlecenie – odbioru towaru z Austrii i przewozu. Osiągnął w tym miesiącu przychód wyższy niż kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Kwoty równowartości diet
z tych 2 dób (98 €) wlicza się do diet z tytułu pracy (przewozu) na terenie Niemiec.

 

  1. W jaki sposób płatnik wylicza podstawę wymiaru składek w przypadku poboru wynagrodzenia za czas urlopu kierowcy?

Odpowiedź: W przypadku, gdy przez część miesiąca kierowca wykonuje pracę w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, a przez część miesiąca przebywa na urlopie wypoczynkowym, pracodawca bierze pod uwagę łączny przychód uzyskany w danym miesiącu, a więc przychód uzyskany za pracę za granicą wraz z wynagrodzeniem za urlop.

Jeżeli uzyskany łączny przychód jest wyższy od przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia, wówczas płatnik ma prawo do potrącenia równowartości diet za dni pracy za granicą (z wyłączeniem dni urlopu wypoczynkowego). Z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód, który stanowi podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia.

 

Przykład 3

Kierowca skierowany do przewozu do Włoch po zakończeniu pracy skorzystał z 7 dni urlopu, nie wracając do kraju. Płatnik kwotę wynagrodzenia urlopowego wlicza do podstawy wymiaru składek. Nie potrąca natomiast od całości przychodu uzyskanego w danym miesiącu równowartości diet za tych 7 dni, podczas których przebywał na urlopie wypoczynkowym.

Źródło: ZUS

Powrót do spisu treści

🏆 Wiarygodne treści Premium dla kadr i płac

Skomentuj artykuł

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *