Mocą rozporządzenia Rady Ministrów z 13 września 2022 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r., w zeszłym roku minimum płacowe ustalono na poziomie 3.490 zł na okres od 1 stycznia do 30 czerwca oraz na poziomie 3.600 zł na okres od 1 lipca do 31 grudni. To na bazie tej kwoty do końca 2023 r. powinny być wyznaczane kwoty wolne od potrąceń.
Natomiast minimalna płaca dla pracownika pełnoetatowego w 2024 r. wynosi 4.242 zł w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca oraz na 4.300 zł w dniach od 1 lipca do 31 grudnia (rozporządzenie Rady Ministrów z 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. – Dz.U. z 2023 r. poz. 1893).
Przy ustalaniu kwot wolnych od potrąceń istotne są aktualnie m.in.:
- poziom ustawowego minimum płacowego,
- wymiar czasu pracy pracownika wskazany w umowie o pracę,
- rodzaj dokonywanego z płacy potrącenia,
- wysokość wpłat dokonywanych na PPK,
- wskaźniki podatkowe takie jak zryczałtowane koszty uzyskania przychodu oraz kwota zmniejszająca miesięczne zaliczki na podatek, oraz
- fakt, czy zatrudniony objęty jest tzw. „zerowym PIT” (czyli czy korzysta z „ulgi dla młodych”, „ulgi na powrót”, „ulgi dla rodzin” lub „ulgi dla pracujących seniorów”).
Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
- ustawowego, minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- 75% ww. minimalnego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
- 90% ww. minimalnego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 Kodeksu pracy.
Przy potrącaniu za zgodą pracownika należności na rzecz pracodawcy, kwota wolna to 100% płacy minimalnej netto, a przy dobrowolnych potrącaniach dokonywanych na rzecz innego podmiotu niż pracodawca – 80% ustawowego wynagrodzenia minimalnego netto.
W tym miejscu podkreślmy, że potrącenia na rzecz pracodawcy to np. rata pożyczki z zfśs lub pożyczki ze środków obrotowych.
Natomiast dobrowolne potrącenia innych należności niż określone wyżej dotyczą np. spłaty pożyczek z kas zapomogowo-pożyczkowych, składek związkowych, składki na ubezpieczenie grupowe czy na pakiet medyczny.
Zauważmy w tym miejscu, że istnieją kontrowersje, czy ujmowane z wynagrodzenia pracownika raty pożyczki z zfśs kwalifikujemy do dobrowolnych potrąceń na rzecz pracodawcy czy na rzecz innych wierzycieli. Zdaniem autora jest to należność na rzecz pracodawcy, ponieważ zfśs pozostaje do jego dyspozycji i to on nim administruje.
Poniżej wyliczenie kwot wolnych od potrąceń obowiązujących od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r., ustalonych na bazie płacy minimalnej 4.242 zł, z uwzględnieniem podatku 12% (przy założeniu, że pracownik nie jest uczestnikiem PPK, pracuje na pełny etat i przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów 250 zł oraz kwota zmniejszająca miesięczne zaliczki podatkowe 300 zł):
| Składniki | Działanie | Kwota |
| Min. wynagrodzenie za pracę | 4.242,00 | |
| Wpłata do PPK fin. przez pracodawcę wliczana do podstawy opodatkowania | 0,00 | |
| Podstawa wymiaru składek społecznych | 4242 zł | 4.242,00 |
| Składka na ubezpieczenie emerytalne | 4242 zł × 9,76% | 414,02 |
| Składki na ubezpieczenia rentowe | 4242 zł × 1,5% | 63,63 |
| Składka na ubezpieczenie chorobowe | 4242 zł × 2,45% | 103,93 |
| Suma składek na ubezpieczenie społeczne | 414,02 zł + 63,63 zł + 103,93 zł | 581,58 |
| Koszty uzyskania przychodu | 250,00 | |
| Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych | 4242 zł – 581,58 zł (skł. społ. fin. przez zatrudn.) – 250 zł – 0 zł | 3.410,00 |
| Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę podatkową | 300,00 | |
| Zaliczka na podatek przed zaokrągleniem | (3410 zł × 12%) – 300 zł | 109,20 |
| Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne | 4242 zł – 581,58 zł (skł. społ. fin. przez zatrud.) | 3.660,42 |
| Składka zdrowotna naliczona w pełnej wysokości | 3660,42 zł × 9% | 329,44 |
| Składka zdrowotna do odliczenia od podatku | 0,00 | |
| Zaliczka podat. po zaokrągleniu do pełnych złotych | 109,2 zł po zaokrągleniu do pełnych zł | 109,00 |
| Wpłata do PPK finansowana przez pracownika | 0,00 | |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz potrącaniu należności na rzecz pracodawcy (100% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
4242 zł – 581,58 zł – 329,44 zł – 109 zł – 0 zł | 3.221,98 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu kar pieniężnych (90% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
3221,98 zł × 90% | 2.899,78 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrąceniach dobrowolnych na rzecz innych podmiotów niż pracodawca
(80% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
3221,98 zł × 80% | 2.577,58 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi (75% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
3221,98 zł × 75% | 2.416,49 |
Poniżej wyliczenie kwot wolnych od potrąceń obowiązujących od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r., ustalonych na bazie płacy minimalnej 4.300 zł, z uwzględnieniem podatku 12% (przy założeniu, że pracownik nie jest uczestnikiem PPK, pracuje na pełny etat i przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów 250 zł oraz kwota zmniejszająca miesięczne zaliczki podatkowe 300 zł):
| Składniki | Działanie | Kwota |
| Min. wynagrodzenie za pracę | 4.300,00 | |
| Wpłata do PPK fin. przez pracodawcę wliczana do podstawy opodatkowania | 0,00 | |
| Podstawa wymiaru składek społecznych | 4300 zł | 4.300,00 |
| Składka na ubezpieczenie emerytalne | 4300 zł × 9,76% | 419,68 |
| Składki na ubezpieczenia rentowe | 4300 zł × 1,5% | 64,50 |
| Składka na ubezpieczenie chorobowe | 4300 zł × 2,45% | 105,35 |
| Suma składek na ubezpieczenie społeczne | 419,68 zł + 64,5 zł + 105,35 zł | 589,53 |
| Koszty uzyskania przychodu | 250,00 | |
| Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych | 4300 zł – 589,53 zł (skł. społ. fin. przez zatrudn.) – 250 zł – 0 zł | 3.460,00 |
| Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę podatkową | 300,00 | |
| Zaliczka na podatek przed zaokrągleniem | (3460 zł × 12%) – 300 zł | 115,20 |
| Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne | 4300 zł – 589,53 zł (skł. społ. fin. przez zatrud.) | 3.710,47 |
| Składka zdrowotna naliczona w pełnej wysokości | 3710,47 zł × 9% | 333,94 |
| Składka zdrowotna do odliczenia od podatku | 0,00 | |
| Zaliczka podat. po zaokrągleniu do pełnych złotych | 115,2 zł po zaokrągleniu do pełnych zł | 115,00 |
| Wpłata do PPK finansowana przez pracownika | 0,00 | |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz potrącaniu należności na rzecz pracodawcy (100% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
4300 zł – 589,53 zł – 333,94 zł – 115 zł – 0 zł | 3.261,53 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu kar pieniężnych (90% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
3261,53 zł × 90% | 2.935,38 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrąceniach dobrowolnych na rzecz innych podmiotów niż pracodawca
(80% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
3261,53 zł × 80% | 2.609,22 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi (75% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
3261,53 zł × 75% | 2.446,15 |
Poniżej wyliczenie kwot wolnych od potrąceń obowiązujących od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r., ustalonych na bazie płacy minimalnej 3.490 zł, z uwzględnieniem podatku 12% (przy założeniu, że pracownik nie jest uczestnikiem PPK, pracuje na pełny etat i przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów 250 zł oraz kwota zmniejszająca miesięczne zaliczki podatkowe 300 zł):
| Składniki | Działanie | Kwoty w zł |
| Min. wynagrodzenie za pracę | 3.490,00 | |
| Podstawa wymiaru składek społecznych | 3490 zł | 3.490,00 |
| Składka na ubezpieczenie emerytalne | 3490 zł × 9,76% | 340,62 |
| Składki na ubezpieczenia rentowe | 3490 zł × 1,5% | 52,35 |
| Składka na ubezpieczenie chorobowe | 3490 zł × 2,45% | 85,51 |
| Suma składek na ubezpieczenie społeczne | 340,62 zł + 52,35 zł + 85,51 zł | 478,48 |
| Koszty uzyskania przychodu | 250,00 | |
| Kwota ulgi dla tzw. klasy średniej | ulga nie obowiązuje | 0,00 |
| Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych | 3490 zł – 478,48 zł (skł. społ. fin. przez zatrudn.) – 250 zł – 0 zł | 2.762,00 |
| Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę podatkową | 300,00 | |
| Zaliczka na podatek przed zaokrągleniem | (2762 zł × 12%) – 300 zł | 31,44 |
| Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne | 3490 zł – 478,48 zł (skł. społ. fin. przez zatrud.) | 3.011,52 |
| Składka zdrowotna naliczona w pełnej wysokości | 3011,52 zł × 9% | 271,04 |
| Zaliczka podat. po zaokrągleniu do pełnych złotych | 31,44 zł po zaokrągleniu do pełnych zł | 31,00 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz potrącaniu należności na rzecz pracodawcy (100% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
3490 zł – 478,48 zł – 271,04 zł – 31 zł – 0 zł | 2.709,48 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu kar pieniężnych (90% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
2709,48 zł × 90% | 2.438,53 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrąceniach dobrowolnych na rzecz innych podmiotów niż pracodawca
(80% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
2709,48 zł × 80% | 2.167,58 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi (75% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
2709,48 zł × 75% | 2.032,11 |
Poniżej wyliczenie kwot wolnych od potrąceń obowiązujących od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r., ustalonych na bazie płacy minimalnej 3.600 zł, z uwzględnieniem podatku 12% (przy założeniu, że pracownik nie jest uczestnikiem PPK, pracuje na pełny etat i przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów 250 zł oraz kwota zmniejszająca miesięczne zaliczki podatkowe 300 zł):
| Składniki | Działanie | Kwoty w zł |
| Min. wynagrodzenie za pracę | 3.600,00 | |
| Podstawa wymiaru składek społecznych | 3.600,00 | |
| Składka na ubezpieczenie emerytalne | 3600 zł × 9,76% | 351,36 |
| Składki na ubezpieczenia rentowe | 3600 zł × 1,5% | 54,00 |
| Składka na ubezpieczenie chorobowe | 3600 zł × 2,45% | 88,20 |
| Suma składek na ubezpieczenie społeczne | 351,36 zł + 54 zł + 88,2 zł | 493,56 |
| Koszty uzyskania przychodu | 250,00 | |
| Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych | 3600 zł – 493,56 zł (skł. społ. fin. przez zatrudn.) – 250 zł – 0 zł | 2.856,00 |
| Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę podatkową (na mocy złożonego PIT-2) | 300,00 | |
| Zaliczka na podatek przed zaokrągleniem | (2856 zł × 12%) – 300 zł | 42,72 |
| Podstawa składki zdrowotnej | 3600 zł – 493,56 zł (skł. społ. fin. przez zatrud.) | 3.106,44 |
| Składka zdrowotna (*skł. nie została obniżona do wyliczonego na tej liście podatku, gdyż od 2022 r. obniżenie stosuje się do kwoty zaliczki PIT obliczonej zgodnie z regułami z 31.12.2021 r.) | 3106,44 zł × 9% | 279,58 |
| Zaliczka na podatek do przekazania na rachunek US | 42,72 zł po zaokrągleniu do pełnych zł | 43,00 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz potrącaniu należności na rzecz pracodawcy (100% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
3600 zł – 493,56 zł – 279,58 zł – 43 zł – 0 zł | 2.783,86 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu kar pieniężnych (90% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
2783,86 zł × 90% | 2.505,47 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrąceniach dobrowolnych na rzecz innych podmiotów niż pracodawca (80% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
2783,86 zł × 80% | 2.227,09 |
| Kwota wolna od potrąceń obowiązująca przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi (75% minimalnego wynagrodzenia po odliczeniach PIT, ZUS i PPK) |
2783,86 zł × 75% | 2.087,90 |
