Jeżeli pracownik zatrudniony jest w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwota wolna ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru etatu. Tak stanowi art. 871 § 2 K.p. Dotyczy to także potrąceń dobrowolnych, co potwierdza to stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy wyrażone w piśmie z 22 lutego 2011 r. (GPP-364-4560- 8-1/11/PE/RP). Stwierdzono w nim, że nie ma dostatecznych przesłanek, aby w przypadku potrąceń dobrowolnych (wymagających zgody pracownika) stosować inne zasady niż w przypadku potrąceń na mocy tytułów egzekucyjnych, zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi oraz kar pieniężnych.
W piśmiennictwie spotkać się możemy z dwoma poglądami w kwestii wyliczania kwot wolnych dla niepełnoetatowców (przepisy prawa pracy nie rozstrzygają tego zagadnienia). Zgodnie z pierwszym z nich, od ustawowej płacy minimalnej brutto w pełnej wysokości trzeba najpierw odliczyć należności podatkowo-składkowe, a następnie tak uzyskaną kwotę pomniejszyć proporcjonalnie do obowiązującego danego pracownika wymiaru czasu pracy. W myśl drugiego poglądu, w pierwszej kolejności należy ustalić minimalne wynagrodzenie w proporcji do etatu, a dopiero później odprowadzić od niego składki zusowskie i zaliczkę na podatek.
W praktyce bezpieczniejsze wydaje się stosowanie tego drugiego rozwiązania, gdyż w większej mierze koresponduje ono z funkcją ochronną minimalnego wynagrodzenia (kwota wolna nie odbiega od wartości płacy minimalnej). Tym bardziej, że za tym rozwiązaniem opowiedział się resort pracy w stanowisku z 7 stycznia 2014 r. w sprawie ustalenia kwoty wolnej od potrąceń pracownika niepełnoetatowego.
| Przykład
Wynagrodzenie Pana Piotra – 30-letniego pracownika zatrudnionego na 1/2 etatu, który zrezygnował z dokonywania wpłat na PPK, jest zajęte na poczet należności niealimentacyjnych. Ma on prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodów, a pracodawca jest upoważniony do stosowania kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek w wysokości 150 zł.
Obowiązującą w tym przypadku w okresie od stycznia do grudnia 2025 r. kwotę wolną od potrąceń powinno wyliczyć się jak poniżej:
|
Przykład:
Wynagrodzenie Pana Piotra – 30-letniego pracownika zatrudnionego na 1/2 etatu, który zrezygnował z dokonywania wpłat na PPK, jest zajęte na poczet należności niealimentacyjnych. Ma on prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodów, a pracodawca jest upoważniony do stosowania kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek w wysokości 150 zł.
Obowiązującą w tym przypadku w okresie od stycznia do czerwca 2024 r. kwotę wolną od potrąceń powinno wyliczyć się jak poniżej:
| Składniki | Działanie | Kwota |
| Min. wynagrodzenie za pracę | 4.242 zł x ½ etatu | 2.121,00 |
| Wpłata do PPK fin. przez pracodawcę wliczana do podstawy opodatkowania | 0,00 | |
| Podstawa wymiaru składek społecznych | 2121 zł | 2.121,00 |
| Składka na ubezpieczenie emerytalne | 2121 zł × 9,76% | 207,01 |
| Składki na ubezpieczenia rentowe | 2121 zł × 1,5% | 31,82 |
| Składka na ubezpieczenie chorobowe | 2121 zł × 2,45% | 51,96 |
| Suma składek na ubezpieczenie społeczne | 207,01 zł + 31,82 zł + 51,96 zł | 290,79 |
| Koszty uzyskania przychodu | 250,00 | |
| Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych | 2121 zł – 290,79 zł (skł. społ. fin. przez zatrudn.) – 250 zł | 1.580,00 |
| Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę podatkową (na mocy złożonego PIT-2) | 150,00 | |
| Zaliczka na podatek przed zaokrągleniem | (1580 zł × 12%) – 150 zł | 39,60 |
| Podstawa wymiaru składki na ub. zdrowotne | 2121 zł – 290,79 zł (skł. społ. fin. przez zatrud.) | 1.830,21 |
| Składka zdrowotna naliczona w pełnej wysokości | 1830,21 zł × 9% | 164,72 |
| Składka zdrowotna do odliczenia od podatku | 0,00 | |
| Zaliczka podat. po zaokrągleniu do pełnych złotych | 39,6 zł po zaokrągleniu do pełnych zł | 40,00 |
| Wpłata do PPK finansowana przez pracownika | 0,00 | |
| Kwota wolna od potrąceń | 2121 zł – 290,79 zł – 164,72 zł – 40 zł – 0 zł | 1.625,49 |
